„Różnica między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością jest tylko uparcie obecną iluzją”
- Albert Einstein
Czas jest pojęciem, które pozwala lepiej zrozumieć zjawiska, jakie zachodzą w najbardziej odległych od nas zakątkach wszechświata. Okazuje się, że czas wcale nie jest tym, czym nam się dotąd wydawał.
Według fizyków teoretycznych czas jest pojęciem wymyślonym przez człowieka, żebyśmy potrafili rozróżnić to, co jest „teraz” od tego, co postrzegamy jako „przeszłość”. Pojęcie czasu jest tylko iluzją naszych umysłów.
Gdyby każdy z nas zastanowił się w głębi siebie czym jest czas, czym dla nas samych jest czas i jaką definicję byśmy podali, to duża część z nas zwyczajnie nie potrafiłaby jednym prostym i konkretnym zdaniem określić zjawiska jakim jest upływanie czasu, czy sam czas.
Wielu (sławnych) ludzi próbowało odpowiedzieć na pytanie "Czym jest czas?" i do teraz większość z nich nie znalazło odpowiedniej odpowiedzi. Często uważa się, że "czas" nawet nie istnieje: jest tylko sposób postrzegania poszczególnych momentów i nic więcej. Jednakże wynaleźliśmy zegar i międzynarodowe jednostki czasu: sekundy, minuty itp.
Przeszłość: nasze wspomnienia
Przyszłość: nasze plany, pomysły
Teraźniejszość: ta sekunda, minuta, itp.
Czas jest doświadczeniem powszechnym. Wszyscy używamy słów: za późno, teraz, za wcześnie, już nie ma czasu, jeszcze mam czas. Wszyscy wiemy, że odbywamy podróż w czasie od przeszłości, przez teraźniejszość, ku przyszłości. Heraklit powiedział, że „wszystko płynie” i dlatego „nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki”. Pomiędzy pierwszym a drugim wejściem rzeka przestała być ta sama.
* Czym jest czas według filozofów?
1. Augustyn z Hippony zastanawiał się w XI księdze Wyznań nad nieuchwytnością czasu i faktem, że przeszłość i przyszłość nie istnieją w teraźniejszości. Według Augustyna nie da się rzeczywiście zmierzyć czasu pomiędzy dwoma zdarzeniami, gdyż pierwsze zdarzenie przeminęło i już nie jest do dyspozycji pomiaru. Czas wydaje się jednak być nieodłączny z ruchem materii i na podstawie tego – np. wskazówki zegara, dokonujemy jego subiektywnego pomiaru. Oznacza to, że czas nie jest czymś absolutnym i obowiązującym zawsze i wszędzie na tych samych zasadach.
2. Wedle pitagorejczyka Parona czas jest czymś nieuporządkowanym, gdyż powoduje on utratę pamięci, zapominanie. W tym sensie czas jest bardziej przyczyną ginięcia, niż powstawania . Dla samego filozofa czas był jedynie ilością ruchu, odliczaniem poszczególnych momentów 'teraz' ze względu na 'wcześniej' i 'później'.
3. Św. Augustyn rozważa w XI księdze Confessiones różne aspekty czasu. Wypowiada pogląd, że jest on bezcenny, nierozłączny ze zmianą (ruchem), stanowi pewien wymiar świata materialnego i wiąże się z przemijalnością. Teraźniejszość (to, co istnieje materialnie) jest dla niego czasem zauważanym (choć nieuchwytnym), przeszłość (to, co istniało) - pamiętanym, a przyszłość (to, co będzie istniało) - oczekiwanym; waha się jednak, czy te dwie ostatnie odmiany gdziekolwiek jeszcze (już) istnieją. Z całą pewnością stwierdza zaś, że czas stworzył Bóg, który znajduje się poza nim.
"Czymże więc jest czas? Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem."
- Św. Augustyn
4.Zdaniem Kanta (estetyka transcendentalna) czas i przestrzeń są apriorycznymi formami naszej zmysłowości. Mają one swoje źródło w podmiocie i stosują się do wszystkich zjawisk (tzn. zmysły dostarczają wrażeń już ukształtowanych czasoprzestrzennie). Czas (i przestrzeń) ukazują się nam w doświadczeniu jako realne, jednak podczas transcendentalnej analizy okazują się "być" idealne – stają się niczym, gdy chcemy je rozważać niezależnie od doświadczenia.
5. Z kolei Bergson dokonuje istotnego rozróżnienia pomiędzy matematycznym, dyskretnym czasem (nauka) rozbitym na chwile i pojmowanym w sposób przestrzenny, a czasem "rzeczywistym", czystym dzianiem się, ciągłością, która dana nam jest w introspekcyjnym doświadczeniu.
6.Jak pisał Heidegger w swoim Sein und Zeit, czas nie "jest" obecny ani w podmiocie, ani też w przedmiocie; nie jest wewnątrz bytu, ani na jego zewnątrz i "jest" on "wcześniej" od wszelkiej subiektywności oraz obiektywności, ponieważ stanowi warunek możliwości nawet dla owego "wcześniej". Jak więc czas w ogóle "jest"?
Podsumowując odnośnie definicji czasu, warto powiedzieć, że gdybyśmy rozpatrzyli wszystkie możliwe, podane wcześniej teorie czasu zauważylibyśmy, że na przełomie dwóch tysięcy lat ludzie nie mogli ustalić jednej konkretnej definicji czasu i nadal nie mogą tego zrobić. Jest to temat, który rozpoczął się w sferach filozoficznych przechodząc dalej do sfer fizycznych, a obecnie temat ten znów powraca do sfer filozoficznych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz